Tussen 384 en 322 voor Christus woonde in de stad Stageira in het oude Griekenland de filosoof en wetenschapper Aristotoles. Dat we die naam nu, zo’n 2.400 jaar later, nog kennen heeft ermee te maken dat deze Aristotoles samen met Plato en Socrates wordt gezien als één van de meest invloedrijke filosofen in de westerse traditie. De man liet dan ook over werkelijk alles zijn gedachten gaan – wat natuurlijk logisch is als je filosoof bent.
Er wordt gezegd dat er maar een vijfde van alles wat Aristotoles ooit heeft geschreven bewaard is gebleven. Maar wat we bijvoorbeeld nog steeds hebben, zijn diens aanbevelingen voor het nemen van weloverwogen beslissingen. Nou was de tijd ruim 300 jaar voor Christus een heel andere dan die van ons natuurlijk. Het eerste wat ik dacht toen ik las dat Aristotoles had gezorgd voor mooie aanbevelingen voor het nemen van beslissingen was dan ook: ja, die Aristotoles had makkelijk praten.
Gezien de tijd waarin Aristotoles die aanbevelingen aan het papier toevertrouwde is een aantal ervan ook een beetje irrelevant geworden (zoals “laat beslissingen niet aan je slaven over” – die lijkt me nu meestal niet meer zo aan de orde). Maar mensen die veel langer en meer hebben nagedacht over wat Aristotoles bedoelde hebben er een aantal handvatten weten te distilleren die iedereen houvast kunnen bieden.
- Bedenk of je wel echt een keuze hebt. Aristotoles zegt hierover: “Het is zinloos om te pogen iets te veranderen waar je geen invloed op hebt.” Geen speld tussen te krijgen.
- Een weloverwogen beslissing leunt en steunt op weloverwogen voornemens. Aristotoles bedoelt hiermee dat je moet zorgen dat je doelen aansluiten bij de eigen talenten en mogelijkheden. Wat wil je, wat kun je en wat is er mogelijk in je omgeving?
- Neem er de tijd voor. “Voor impulsiviteit is geen plek in het besluit,” zegt Aristotoles. Gelijk heeft ie. Belangrijke beslissingen neem je niet zomaar. Neem de tijd om te overwegen.
- Check of de informatie die je hebt ook klopt. Een tip die Aristotles daarbij geeft: “Maak een helder verschil tussen kennis en opinie.” Er zijn feiten en meningen. Hou die goed uit elkaar.
- Vraag om en luister naar onafhankelijk advies. Of, zoals Aristotoles het verwoordt: “Vraag en luister naar iemand die niets te verliezen of te winnen heeft bij welke uitkomst dan ook.”
- Overleg met alle partijen die te maken krijgen met de gevolgen van de beslissing. Belangrijk, want op die manier overval je niemand en creëer je draagvlak.
- Bedenk: hoe ging het de vorige keer? Zorg dat je in beeld hebt hoe een dergelijk geval er een eerdere keer uitzag. Wat gebeurde er? Hoe ging alles in z’n werk? “Onderzoek alle bekende precedenten,” zegt Aristotoles hierover.
- Zorg ervoor dat je alle verschillende uitkomsten in beeld hebt. Je kunt niet alles voorkomen, maar je kunt je wel goed voorbereiden. Aristotoles vindt het logisch dat te doen: “Weeg de waarschijnlijkheid van verschillende uitkomsten af.”
- Hou rekening met de rol van het noodlot. Nou ja, ‘het noodlot’ klinkt wel heel omineus. Maar bedenk bij het nemen van een belangrijke beslissing niet alleen wat de positieve kanten zijn. Vraag je ook af wat het ergste is dat je kan overkomen, hoe waarschijnlijk het is dat dit ook echt gebeurt en wat de impact daarvan zou zijn.
- Neem geen belangrijke beslissingen als je dronken bent. Tja, daar heb ik sowieso niks tegenin te brengen. Een beslissing die is genomen terwijl je niet al je verstand bij elkaar had is gewoon meestal een slechte beslissing – wat men je ook wijs probeert te maken in films en series waarin mensen hun beste werk afleveren tijdens of na het drinken van liters alcohol. Neem nooit beslissing die puur op je gevoel is gebaseerd. Maar: beslis ook niet zuiver op je ratio. Breng voor je beslissing intuïtie en ratio samen. Wanneer die voor een belangrijk deel hetzelfde zijn, kun je de beslissing pas nemen.
Bronnen:
Edith Hall, Aristotle’s Way: How Ancient Wisdom Can Change Your Life (2018)
Daniel Kahneman: Thinking Fast and Slow (2011)
Nassim Taleb, The Black Swan (2007)
